Khử nhận dạng dữ liệu cá nhân là gì?

Khử nhận dạng dữ liệu cá nhân là gì, giải pháp then chốt giúp doanh nghiệp khai thác giá trị dữ liệu mà vẫn tuân thủ pháp luật, đặc biệt khi Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 91/2025/QH15 sắp có hiệu lực. Cùng DPO.VN tìm hiểu quy trình, lợi ích và các yêu cầu pháp lý quan trọng để áp dụng kỹ thuật này một cách hiệu quả và an toàn.

Khử nhận dạng dữ liệu cá nhân là gì và tại sao lại quan trọng theo Luật mới 2025?

Khử nhận dạng dữ liệu cá nhân là quá trình thay đổi hoặc xóa thông tin để tạo ra dữ liệu mới không thể xác định một cá nhân cụ thể. Điểm pháp lý quan trọng nhất là dữ liệu sau khi khử nhận dạng sẽ không còn được coi là dữ liệu cá nhân, giúp doanh nghiệp được miễn trừ nhiều nghĩa vụ nghiêm ngặt của Luật.

Trong bối cảnh pháp lý ngày càng siết chặt về quyền riêng tư, khái niệm khử nhận dạng dữ liệu cá nhân đã trở thành một giải pháp chiến lược cho doanh nghiệp. Theo định nghĩa chính thức tại Khoản 11, Điều 2 của Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 91/2025/QH15, đây là quá trình biến đổi thông tin để dữ liệu không còn khả năng định danh một con người cụ thể.

Điều này mang một ý nghĩa pháp lý vô cùng to lớn. Khoản 1, Điều 2 của Luật này khẳng định: Dữ liệu cá nhân sau khi khử nhận dạng không còn là dữ liệu cá nhân. Đây là một điểm pháp lý then chốt, mở ra cơ hội cho doanh nghiệp trong việc sử dụng dữ liệu cho các mục đích hợp pháp như phân tích kinh doanh, nghiên cứu khoa học, hoặc huấn luyện trí tuệ nhân tạo mà không bị ràng buộc bởi các yêu cầu khắt khe về sự đồng ý của chủ thể dữ liệu hay các quy trình phức tạp khác.

💡 Luật sư Nguyễn Tiến Hảo chia sẻ: Việc phân biệt rõ ràng giữa dữ liệu đã khử nhận dạng và dữ liệu cá nhân là một bước tiến quan trọng của pháp luật Việt Nam, tiệm cận với các tiêu chuẩn quốc tế như GDPR. Điều này không chỉ tạo hành lang pháp lý an toàn cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo mà còn đảm bảo quyền riêng tư của cá nhân được tôn trọng ở mức cao nhất. Doanh nghiệp cần hiểu rằng quá trình này phải được thực hiện đúng kỹ thuật để đảm bảo tính không thể đảo ngược, nếu không, bộ dữ liệu đó vẫn có thể bị xem là dữ liệu cá nhân.

Doanh nghiệp cần áp dụng các phương pháp kỹ thuật khử nhận dạng nào để đảm bảo tuân thủ?

Doanh nghiệp có thể áp dụng nhiều kỹ thuật như ẩn hóa (masking), tổng hợp hóa (aggregation), xáo trộn (shuffling), hoặc mã hóa một chiều. Việc lựa chọn phương pháp phụ thuộc vào loại dữ liệu và mục đích sử dụng, nhằm đảm bảo dữ liệu không thể dễ dàng bị tái nhận dạng.

Luật không quy định một kỹ thuật khử nhận dạng cụ thể nào, mà thay vào đó tập trung vào kết quả cuối cùng: dữ liệu không thể xác định một con người cụ thể. Điều này cho phép doanh nghiệp linh hoạt lựa chọn phương pháp phù hợp nhất. DPO.VN khuyến nghị doanh nghiệp tìm hiểu và áp dụng một số kỹ thuật phổ biến và hiệu quả sau:

Việc lựa chọn và kết hợp các kỹ thuật này cần được đánh giá cẩn thận để cân bằng giữa mức độ bảo vệ quyền riêng tư và tính hữu dụng của dữ liệu sau khi xử lý.

Dữ liệu sau khi khử nhận dạng mang lại những lợi ích và cơ hội ứng dụng nào cho doanh nghiệp?

Doanh nghiệp có thể sử dụng hợp pháp dữ liệu đã khử nhận dạng để phân tích thị trường, nghiên cứu phát triển sản phẩm mới, huấn luyện các mô hình trí tuệ nhân tạo (AI), và chia sẻ dữ liệu cho mục đích nghiên cứu khoa học mà không vi phạm quyền riêng tư.

Bằng cách chuyển đổi dữ liệu cá nhân thành dữ liệu ẩn danh, doanh nghiệp có thể mở khóa tiềm năng to lớn của tài sản dữ liệu mà vẫn đảm bảo tuân thủ pháp luật. Các ứng dụng thực tiễn bao gồm:

• Phân tích kinh doanh và xu hướng thị trường: Các công ty bán lẻ có thể phân tích dữ liệu mua sắm đã được khử nhận dạng để hiểu rõ xu hướng tiêu dùng, tối ưu hóa chuỗi cung ứng và cá nhân hóa chiến dịch marketing mà không cần biết danh tính cụ thể của từng khách hàng.
• Nghiên cứu và phát triển (R&D): Trong lĩnh vực y tế, dữ liệu bệnh án được khử nhận dạng là nguồn tài nguyên vô giá để nghiên cứu về hiệu quả của các phương pháp điều trị mới, dự báo dịch bệnh mà không xâm phạm đến quyền riêng tư của bệnh nhân.
• Huấn luyện mô hình Trí tuệ nhân tạo (AI) và Học máy (Machine Learning): Các công ty công nghệ có thể sử dụng bộ dữ liệu lớn đã được khử nhận dạng để huấn luyện các thuật toán AI, chẳng hạn như hệ thống gợi ý sản phẩm hoặc công cụ nhận dạng giọng nói, mà không cần sử dụng dữ liệu cá nhân nhạy cảm. Điều 30 của Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 91/2025/QH15 cũng nhấn mạnh việc xử lý dữ liệu trong môi trường AI phải tuân thủ các nguyên tắc bảo vệ dữ liệu.
• Chia sẻ dữ liệu cho mục đích công ích: Doanh nghiệp có thể đóng góp các bộ dữ liệu đã khử nhận dạng cho các tổ chức nghiên cứu hoặc cơ quan nhà nước để phục vụ các mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội, hoạch định chính sách mà vẫn đảm bảo an toàn thông tin.

Những rủi ro và hành vi bị cấm nào liên quan đến tái nhận dạng dữ liệu doanh nghiệp phải biết?

Rủi ro lớn nhất là khả năng tái nhận dạng, khi dữ liệu ẩn danh bị kết hợp với các nguồn thông tin khác để xác định lại danh tính cá nhân. Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 91/2025/QH15 nghiêm cấm hành vi cố ý khôi phục hoặc tái nhận dạng dữ liệu đã được khử nhận dạng một cách trái phép.

Mặc dù khử nhận dạng là một công cụ mạnh mẽ, nó không phải là không có rủi ro. Mối lo ngại lớn nhất là tái nhận dạng (re-identification). Một nghiên cứu nổi tiếng của Đại học Harvard đã chỉ ra rằng chỉ với 3 thông tin (ngày sinh, giới tính, và mã ZIP), có thể định danh duy nhất 87% dân số Hoa Kỳ. Điều này cho thấy, nếu một bộ dữ liệu đã khử nhận dạng không được xử lý cẩn thận, nó vẫn có thể bị kết hợp với các bộ dữ liệu công khai khác để làm lộ danh tính cá nhân.

Nhận thức rõ rủi ro này, pháp luật Việt Nam đã có những quy định rất nghiêm khắc. Cụ thể, Khoản 6, Điều 14 của Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 91/2025/QH15 quy định rõ:

• Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được tái nhận dạng dữ liệu cá nhân sau khi đã được khử nhận dạng, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
• Bên cạnh đó, Khoản 4 cùng Điều cũng nêu rõ không được cố ý khôi phục trái phép dữ liệu cá nhân đã bị xóa, hủy.

Những hành vi này được xem là vi phạm pháp luật và có thể dẫn đến các chế tài nghiêm khắc. Do đó, doanh nghiệp không chỉ cần tập trung vào việc khử nhận dạng ban đầu mà còn phải liên tục đánh giá rủi ro tái nhận dạng trong suốt vòng đời của dữ liệu.

Doanh nghiệp có trách nhiệm pháp lý gì trong suốt quá trình khử nhận dạng dữ liệu cá nhân?

Doanh nghiệp phải kiểm soát và giám sát chặt chẽ toàn bộ quá trình, áp dụng các biện pháp bảo mật để ngăn chặn truy cập trái phép, sao chép, hoặc làm lộ, mất dữ liệu cá nhân ngay trong khi thực hiện khử nhận dạng.

Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 91/2025/QH15 đặt ra những trách nhiệm rõ ràng cho các tổ chức thực hiện khử nhận dạng. Theo Khoản 6, Điều 14, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện khử nhận dạng bao gồm:

1. Kiểm soát và giám sát chặt chẽ: Phải thiết lập một quy trình được kiểm soát từ đầu đến cuối, xác định rõ ai có quyền truy cập vào dữ liệu gốc và ai chịu trách nhiệm thực hiện các thuật toán khử nhận dạng.
2. Ngăn chặn các hành vi xâm phạm: Phải triển khai các biện pháp bảo vệ dữ liệu cá nhân mạnh mẽ để phòng ngừa truy cập trái phép, sao chép, chiếm đoạt, làm lộ, hoặc làm mất dữ liệu cá nhân ngay trong quá trình xử lý. Điều này có thể bao gồm việc thực hiện khử nhận dạng trong một môi trường an toàn, tách biệt và mã hóa dữ liệu cả khi đang xử lý và khi lưu trữ.
3. Tuân thủ pháp luật liên quan: Quá trình khử nhận dạng phải tuân thủ không chỉ Luật này mà còn các quy định khác của pháp luật có liên quan, chẳng hạn như các quy định chuyên ngành về y tế, tài chính.

Việc không hoàn thành các trách nhiệm này có thể khiến doanh nghiệp đối mặt với rủi ro pháp lý, ngay cả khi mục tiêu cuối cùng là tạo ra dữ liệu ẩn danh. Doanh nghiệp cần lập hồ sơ đánh giá tác động xử lý dữ liệu cá nhân để ghi lại các quyết định, biện pháp và đánh giá rủi ro liên quan đến quá trình này, nhằm chứng minh sự tuân thủ khi cần thiết.

Các Câu Hỏi Thường Gặp Về Khử Nhận Dạng Dữ Liệu Cá Nhân

Tài liệu tham khảo

• Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân số 91/2025/QH15.
• Nghị định số 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân, Cổng Thông tin điện tử Chính phủ.
• Hướng dẫn bảo đảm an toàn thông tin theo cấp độ.
• General Data Protection Regulation (GDPR)
• Information Commissioner’s Office (UK): Introduction to anonymisation.