Các biện pháp kỹ thuật để bảo vệ dữ liệu cá nhân trong doanh nghiệp

Các biện pháp kỹ thuật để bảo vệ dữ liệu cá nhân bao gồm mã hóa và kiểm soát truy cập, là nền tảng để doanh nghiệp đảm bảo an ninh thông tin và tuân thủ pháp luật. Để triển khai hiệu quả, doanh nghiệp có thể tham khảo các giải pháp toàn diện từ DPO.VN, giúp xây dựng hệ thống phòng thủ vững chắc. An toàn hệ thống, bảo mật thông tin, an ninh mạng.

Doanh nghiệp cần triển khai những biện pháp kỹ thuật cốt lõi nào để bảo vệ dữ liệu cá nhân?

Doanh nghiệp bắt buộc phải triển khai một danh mục các giải pháp kỹ thuật nền tảng bao gồm mã hóa dữ liệu, kiểm soát truy cập chặt chẽ, an ninh mạng đa lớp, và các công cụ phòng chống phần mềm độc hại để tạo ra một lá chắn bảo vệ toàn diện.

Theo quy định tại Điều 26 Nghị định 13/2023/NĐ-CP, các biện pháp bảo vệ dữ liệu cá nhân phải được áp dụng ngay từ khi bắt đầu và trong suốt quá trình xử lý. Đây không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là nền tảng để xây dựng niềm tin với khách hàng. Các giải pháp kỹ thuật đóng vai trò là hàng rào phòng thủ tuyến đầu, giúp ngăn chặn các mối đe dọa từ bên trong lẫn bên ngoài. Dưới đây là những biện pháp kỹ thuật mà mọi doanh nghiệp cần ưu tiên triển khai.

Làm thế nào để mã hóa dữ liệu hiệu quả khi lưu trữ và truyền tải?

Doanh nghiệp cần áp dụng các thuật toán mã hóa mạnh (như AES-256) cho dữ liệu khi đang lưu trữ (at rest) trong cơ sở dữ liệu và máy chủ, đồng thời sử dụng các giao thức mã hóa như TLS/SSL để bảo vệ dữ liệu khi đang truyền tải (in transit) qua mạng.

Mã hóa dữ liệu cá nhân là quá trình chuyển đổi dữ liệu từ dạng có thể đọc được sang dạng không thể đọc nếu không có khóa giải mã, là biện pháp bảo vệ hiệu quả nhất. Điều 12 Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 91/2025/QH15 nhấn mạnh rằng dữ liệu thuộc bí mật nhà nước phải được mã hóa theo quy định của pháp luật về cơ yếu.

• Mã hóa dữ liệu khi lưu trữ (Encryption at Rest): Áp dụng cho dữ liệu nằm trong cơ sở dữ liệu, máy chủ, laptop, hoặc các thiết bị lưu trữ khác. Các công nghệ như mã hóa toàn bộ ổ đĩa (Full-Disk Encryption) và mã hóa cấp cơ sở dữ liệu (Database Encryption) là rất cần thiết.
• Mã hóa dữ liệu khi truyền tải (Encryption in Transit): Bảo vệ dữ liệu khi chúng di chuyển giữa máy chủ và người dùng hoặc giữa các hệ thống. Việc sử dụng các giao thức như Transport Layer Security (TLS) là tiêu chuẩn bắt buộc cho mọi website và ứng dụng.

Tại sao kiểm soát truy cập là nền tảng của bảo vệ dữ liệu cá nhân?

Kiểm soát truy cập đảm bảo rằng chỉ những người có thẩm quyền mới có thể xem hoặc chỉnh sửa dữ liệu cá nhân, thông qua việc áp dụng các nguyên tắc như Đặc quyền tối thiểu (Least Privilege) và Phân quyền dựa trên vai trò (Role-Based Access Control).

Kiểm soát truy cập giúp hạn chế rủi ro do lỗi của con người hoặc các hành vi truy cập trái phép từ bên trong. Điều 11 Nghị định 53/2022/NĐ-CP yêu cầu phải có cơ chế kiểm soát chặt chẽ các truy cập sử dụng tài khoản có quyền quản trị.

💡 Luật sư Nguyễn Tiến Hảo chia sẻ: “Một sai lầm phổ biến mà chúng tôi thường thấy là việc cấp quyền truy cập quá rộng cho nhân viên. Nguyên tắc đặc quyền tối thiểu là chìa khóa: mỗi nhân viên chỉ nên được cấp quyền truy cập vào những dữ liệu thực sự cần thiết cho công việc của họ. Ví dụ, một nhân viên marketing không cần quyền truy cập vào thông tin tài chính chi tiết của khách hàng”.

• Xác thực đa yếu tố (MFA): Yêu cầu người dùng cung cấp nhiều hơn một bằng chứng xác thực (ví dụ: mật khẩu và mã OTP) để truy cập vào hệ thống. Đây là biện pháp cực kỳ hiệu quả để chống lại các cuộc tấn công chiếm đoạt tài khoản.
• Phân quyền dựa trên vai trò (RBAC): Gán quyền truy cập dựa trên chức vụ và vai trò công việc của nhân viên, giúp quản lý quyền một cách hệ thống và dễ dàng.
• Giám sát và ghi nhật ký truy cập: Lưu lại tất cả các hoạt động truy cập dữ liệu để có thể phát hiện và điều tra các hành vi đáng ngờ.

Vai trò của các biện pháp an ninh mạng như tường lửa là gì?

Tường lửa (Firewall) và các hệ thống phát hiện/ngăn chặn xâm nhập (IDS/IPS) đóng vai trò là vành đai bảo vệ đầu tiên, giúp lọc lưu lượng truy cập mạng, ngăn chặn các kết nối trái phép và phát hiện sớm các dấu hiệu tấn công vào hệ thống của doanh nghiệp.

An ninh mạng là một phần không thể thiếu của chiến lược bảo vệ dữ liệu. Điều 27 Nghị định 13/2023/NĐ-CP yêu cầu doanh nghiệp phải thực hiện kiểm tra an ninh mạng đối với hệ thống và phương tiện xử lý dữ liệu. Các biện pháp như tường lửa, phân đoạn mạng và hệ thống phát hiện xâm nhập giúp tạo ra các lớp phòng thủ vững chắc.

Làm thế nào để áp dụng biện pháp bảo vệ phù hợp cho từng loại dữ liệu cá nhân?

Doanh nghiệp cần phân loại dữ liệu thành hai nhóm chính là dữ liệu cá nhân cơ bản và dữ liệu cá nhân nhạy cảm, từ đó áp dụng các cấp độ bảo vệ kỹ thuật tương ứng, với các biện pháp nghiêm ngặt hơn dành cho dữ liệu nhạy cảm.

Pháp luật Việt Nam, cụ thể là Điều 2 Nghị định 13/2023/NĐ-CP, phân biệt rõ hai loại dữ liệu cá nhân với mức độ rủi ro khác nhau. Việc áp dụng các biện pháp kỹ thuật phù hợp cho từng loại không chỉ tối ưu chi phí mà còn đảm bảo tuân thủ hiệu quả.

Biện pháp kỹ thuật nào cần thiết cho dữ liệu cá nhân cơ bản?

Đối với dữ liệu cá nhân cơ bản, doanh nghiệp cần áp dụng các biện pháp bảo mật tiêu chuẩn như mã hóa khi truyền tải (TLS), kiểm soát truy cập dựa trên vai trò, tường lửa, và các giải pháp chống phần mềm độc hại cơ bản.

Dữ liệu cá nhân cơ bản bao gồm các thông tin như họ tên, ngày sinh, giới tính, số điện thoại, email. Mặc dù ít nhạy cảm hơn, việc bảo vệ các dữ liệu này vẫn là bắt buộc. Điều 27 Nghị định 13/2023/NĐ-CP đã nêu rõ các biện pháp cần thiết, và đây được xem là mức bảo vệ tối thiểu cho mọi loại dữ liệu cá nhân.

Yêu cầu kỹ thuật nghiêm ngặt nào dành cho dữ liệu cá nhân nhạy cảm?

Đối với dữ liệu cá nhân nhạy cảm, ngoài các biện pháp tiêu chuẩn, doanh nghiệp phải áp dụng các biện pháp tăng cường như mã hóa mạnh khi lưu trữ, phân đoạn mạng để cách ly, xác thực đa yếu tố, giám sát truy cập liên tục, và các kỹ thuật che giấu dữ liệu.

Dữ liệu cá nhân nhạy cảm, như thông tin sức khỏe, tài chính, quan điểm chính trị, dữ liệu sinh trắc học, đòi hỏi mức độ bảo vệ cao nhất. Điều 28 Nghị định 13/2023/NĐ-CP yêu cầu phải áp dụng các biện pháp bổ sung.

• Mã hóa mạnh mẽ: Sử dụng mã hóa đầu cuối (end-to-end encryption) cho các kênh liên lạc và mã hóa dữ liệu khi lưu trữ bằng các thuật toán phức tạp.
• Giám sát nâng cao: Triển khai các hệ thống giám sát an ninh (SIEM) để theo dõi và phân tích các sự kiện bảo mật trong thời gian thực, giúp phát hiện sớm các hành vi bất thường.
• Phòng chống mất mát dữ liệu (DLP): Sử dụng các giải pháp DLP để ngăn chặn việc dữ liệu nhạy cảm bị gửi ra ngoài hệ thống một cách vô tình hoặc cố ý.

Việc đánh giá tác động xử lý dữ liệu cá nhân, theo quy định tại Điều 24 Nghị định 13, là cực kỳ quan trọng khi xử lý dữ liệu nhạy cảm để xác định chính xác các rủi ro và lựa chọn biện pháp kỹ thuật phù hợp.

Làm thế nào để tích hợp các biện pháp bảo mật vào toàn bộ vòng đời của dữ liệu?

Doanh nghiệp cần áp dụng phương pháp “Bảo mật ngay từ khâu thiết kế” (Security by Design), tích hợp các yêu cầu bảo mật vào từng giai đoạn của hệ thống, từ lúc lên ý tưởng, phát triển, vận hành cho đến khi xóa hủy dữ liệu một cách an toàn.

Bảo vệ dữ liệu không phải là một công việc làm sau cùng mà là một quá trình liên tục, được tích hợp vào mọi giai đoạn của vòng đời dữ liệu và hệ thống thông tin.

Bảo mật ngay từ khâu thiết kế trong thực tế nghĩa là gì?

Đây là cách tiếp cận chủ động, trong đó các yếu tố bảo mật và quyền riêng tư được xem xét và tích hợp ngay từ giai đoạn đầu tiên khi thiết kế một sản phẩm, dịch vụ hoặc hệ thống mới, thay vì chỉ thêm vào như một lớp vá lỗi sau này.

Khi phát triển một ứng dụng mới, thay vì chỉ tập trung vào tính năng, đội ngũ phát triển cần đặt ra các câu hỏi về bảo mật ngay từ đầu: Dữ liệu nào sẽ được thu thập? Làm thế nào để tối thiểu hóa lượng dữ liệu đó? Dữ liệu sẽ được mã hóa ra sao? Ai sẽ có quyền truy cập? Việc áp dụng Security by Design giúp giảm thiểu chi phí khắc phục lỗ hổng bảo mật sau này và đảm bảo tuân thủ pháp luật một cách bền vững.

Quy trình xóa, hủy dữ liệu an toàn để không thể khôi phục là gì?

Quy trình này yêu cầu sử dụng các phương pháp kỹ thuật như ghi đè dữ liệu nhiều lần (data overwriting) hoặc phá hủy vật lý các thiết bị lưu trữ để đảm bảo dữ liệu cá nhân đã xóa không thể bị khôi phục bằng bất kỳ phương tiện nào.

Điều 16 Nghị định 13/2023/NĐ-CP quy định doanh nghiệp phải xóa dữ liệu khi không còn cần thiết. Điều 27 của Nghị định này cũng yêu cầu phải xóa không thể khôi phục được các thiết bị chứa dữ liệu cá nhân. Chỉ đơn giản là xóa một tệp tin (delete) không đủ để đảm bảo an toàn. DPO.VN khuyến nghị doanh nghiệp nên áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như NIST SP 800-88 để thực hiện việc xóa, hủy dữ liệu một cách an toàn và có tài liệu ghi nhận lại quá trình này để chứng minh sự tuân thủ.

Các biện pháp kỹ thuật đặc thù cho các nền tảng công nghệ mới là gì?

Đối với các nền tảng như Điện toán đám mây, Trí tuệ nhân tạo (AI) và API, doanh nghiệp cần áp dụng các biện pháp kỹ thuật chuyên biệt như quản lý khóa mã hóa, kiểm soát truy cập chi tiết, xác thực API và các kỹ thuật bảo vệ quyền riêng tư trong mô hình AI.

Sự phát triển của công nghệ mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng đi kèm với những thách thức bảo mật mới. Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 91/2025/QH15 tại Điều 30 đã có những quy định riêng cho việc xử lý dữ liệu trong môi trường dữ liệu lớn, AI, chuỗi khối, và điện toán đám mây.

• Điện toán đám mây: Doanh nghiệp cần sử dụng các công cụ quản lý cấu hình bảo mật (CSPM), quản lý khóa mã hóa (customer-managed encryption keys), và thiết lập các chính sách kiểm soát truy cập chặt chẽ (IAM) do nhà cung cấp đám mây (như AWS, Azure) cung cấp.
• Trí tuệ nhân tạo (AI): Cần áp dụng các kỹ thuật như học liên kết (Federated Learning) để huấn luyện mô hình mà không cần tập trung dữ liệu, và các phương pháp ẩn danh hóa dữ liệu đầu vào để bảo vệ quyền riêng tư.
• Giao diện lập trình ứng dụng (API): Bảo mật API là cực kỳ quan trọng khi trao đổi dữ liệu. Doanh nghiệp cần triển khai các cơ chế xác thực mạnh như OAuth 2.0, giới hạn tần suất truy cập (rate limiting), và mã hóa toàn bộ dữ liệu truyền qua API.

Tài liệu tham khảo

• Nghị định 13/2023/NĐ-CP của Chính phủ về bảo vệ dữ liệu cá nhân
• Luật An ninh mạng 24/2018/QH14
• Báo cáo Chi phí Vi phạm Dữ liệu 2023 của IBM
• Hướng dẫn của Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ Quốc gia Hoa Kỳ (NIST) về An ninh mạng
• Cổng Dịch vụ công – Bộ Công an (liên quan đến các thủ tục hành chính)