Bảo vệ dữ liệu cá nhân trong các hoạt động trên mạng xã hội

Bảo vệ dữ liệu cá nhân trong các hoạt động trên mạng xã hội đòi hỏi doanh nghiệp phải tuân thủ nghiêm ngặt các nghĩa vụ pháp lý về minh bạch và bảo mật. Để đảm bảo an toàn thông tin và tuân thủ pháp luật, các giải pháp chuyên nghiệp từ DPO.VN mang đến sự an tâm toàn diện cho doanh nghiệp. An toàn dữ liệu, quyền riêng tư, tuân thủ pháp luật.

Vì sao bảo vệ dữ liệu cá nhân trên mạng xã hội là nghĩa vụ pháp lý cấp bách cho doanh nghiệp Việt Nam?

Do sự bùng nổ của mạng xã hội và các quy định pháp lý ngày càng siết chặt tại Nghị định 13/2023/NĐ-CP và Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 91/2025/QH15, việc bảo vệ dữ liệu không còn là lựa chọn mà là yêu cầu bắt buộc để tránh rủi ro pháp lý, bảo vệ uy tín và xây dựng niềm tin với hàng triệu người dùng.

Trong kỷ nguyên số, mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong chiến lược kinh doanh của hầu hết các doanh nghiệp. Tuy nhiên, đi kèm với những cơ hội to lớn là trách nhiệm pháp lý ngày càng nặng nề trong việc bảo vệ thông tin người dùng. Pháp luật Việt Nam, với sự ra đời của Nghị định 13/2023/NĐ-CP và sắp tới là Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân (có hiệu lực từ 01/01/2026), đã thiết lập một hành lang pháp lý chặt chẽ. Các nền tảng mạng xã hội và doanh nghiệp sử dụng các nền tảng này để tương tác với khách hàng đều là đối tượng chịu sự điều chỉnh trực tiếp. Việc không tuân thủ không chỉ dẫn đến các khoản phạt tài chính nặng nề, mà còn có thể gây tổn hại không thể khắc phục cho uy tín và thương hiệu mà doanh nghiệp đã dày công xây dựng. Do đó, việc chủ động xây dựng một cơ chế bảo vệ dữ liệu cá nhân vững chắc là bước đi chiến lược, thể hiện sự chuyên nghiệp và cam kết phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân quy định những nghĩa vụ pháp lý cụ thể nào cho nhà cung cấp dịch vụ mạng xã hội?

Điều 29 của Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân yêu cầu nhà cung cấp dịch vụ mạng xã hội phải thông báo rõ ràng về dữ liệu thu thập, công khai chính sách bảo mật, cung cấp các lựa chọn kiểm soát quyền riêng tư, không yêu cầu giấy tờ tùy thân để xác thực, và không nghe lén hoặc đọc tin nhắn trái phép.

Điều 29 của Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân (sẽ có hiệu lực) đã đặt ra một tiêu chuẩn cao và rõ ràng cho các tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ mạng xã hội và truyền thông trực tuyến. Đây là những quy định cốt lõi nhằm trao lại quyền kiểm soát dữ liệu cho người dùng và yêu cầu sự minh bạch tuyệt đối từ các nhà cung cấp nền tảng.

• Thông báo rõ ràng và không thu thập trái phép: Nền tảng phải công bố chi tiết những loại dữ liệu cá nhân nào sẽ được thu thập ngay khi người dùng cài đặt và sử dụng dịch vụ. Đặc biệt, việc thu thập phải tuân thủ nghiêm ngặt phạm vi đã thỏa thuận, không được tự ý thu thập thêm dữ liệu ngoài luồng.
• Cấm yêu cầu giấy tờ tùy thân để xác thực: Luật nghiêm cấm hành vi yêu cầu người dùng cung cấp hình ảnh, video chứa toàn bộ hoặc một phần giấy tờ tùy thân (như Căn cước công dân, Hộ chiếu) làm yếu tố xác thực tài khoản. Đây là một biện pháp quan trọng để ngăn chặn nguy cơ lạm dụng các dữ liệu cá nhân nhạy cảm.
• Cung cấp lựa chọn từ chối cookies và theo dõi: Nền tảng phải thiết lập các tùy chọn cho phép người dùng từ chối việc thu thập và chia sẻ tệp dữ liệu (cookies). Đồng thời, phải có lựa chọn “không theo dõi” (do-not-track) và chỉ được phép theo dõi hoạt động của người dùng khi có sự đồng ý rõ ràng.
• Bảo vệ bí mật thông tin liên lạc: Nghiêm cấm hành vi nghe lén, nghe trộm, ghi âm cuộc gọi hoặc đọc tin nhắn văn bản mà không có sự đồng ý của chủ thể dữ liệu, trừ những trường hợp đặc biệt do pháp luật quy định.
• Công khai chính sách và quy trình xử lý vi phạm: Yêu cầu bắt buộc phải công khai chính sách bảo mật, giải thích một cách dễ hiểu về cách thức thu thập, sử dụng và chia sẻ dữ liệu. Đồng thời, phải cung cấp cơ chế để người dùng dễ dàng truy cập, chỉnh sửa, xóa dữ liệu và thiết lập quyền riêng tư.

Doanh nghiệp phải thông báo và công khai chính sách bảo mật như thế nào để tuân thủ?

Chính sách bảo mật phải được công khai ở vị trí dễ tiếp cận, sử dụng ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu và giải thích đầy đủ về cách thức thu thập, mục đích sử dụng, phạm vi chia sẻ dữ liệu, cùng với quy trình xử lý khi có vi phạm.

💡 Luật sư Nguyễn Tiến Hảo chia sẻ: Một chính sách bảo mật hiệu quả không phải là một văn bản pháp lý dài dòng, khó hiểu. Thay vào đó, nó nên được trình bày dưới dạng các câu hỏi và câu trả lời đơn giản, sử dụng các biểu đồ hoặc video minh họa để người dùng có thể nắm bắt thông tin nhanh chóng. Yếu tố cốt lõi là sự minh bạch và dễ tiếp cận.

Theo Điều 13 của Nghị định 13/2023/NĐ-CP, việc thông báo xử lý dữ liệu cá nhân phải được thực hiện một lần trước khi tiến hành. DPO.VN khuyến nghị các doanh nghiệp cần xây dựng chính sách bảo mật bao gồm các nội dung sau:

• Mục đích và loại dữ liệu xử lý: Nêu rõ ràng, cụ thể từng mục đích xử lý và các loại dữ liệu cá nhân tương ứng.
• Cách thức xử lý: Mô tả cách dữ liệu được thu thập, lưu trữ, sử dụng và chia sẻ.
• Thông tin về các bên liên quan: Công khai thông tin về các tổ chức, cá nhân khác (bên thứ ba) có thể tiếp cận dữ liệu.
• Hậu quả và rủi ro: Cảnh báo về các hậu quả, thiệt hại không mong muốn có thể xảy ra.
• Thời gian xử lý: Nêu rõ thời gian bắt đầu và kết thúc xử lý dữ liệu.

Chính sách này phải được thể hiện ở định dạng có thể in, sao chép và dễ dàng truy cập trên website hoặc ứng dụng của doanh nghiệp.

Nền tảng mạng xã hội bắt buộc phải cung cấp những lựa chọn kiểm soát quyền riêng tư nào cho người dùng?

Nền tảng phải cung cấp các công cụ cho phép người dùng dễ dàng truy cập, chỉnh sửa, xóa dữ liệu, rút lại sự đồng ý, từ chối việc bị theo dõi và từ chối chia sẻ tệp cookies, cũng như thiết lập các quyền riêng tư cho tài khoản của họ.

Pháp luật Việt Nam trao cho chủ thể dữ liệu cá nhân nhiều quyền năng mạnh mẽ, và các nền tảng mạng xã hội có nghĩa vụ phải xây dựng các tính năng kỹ thuật để người dùng có thể thực thi các quyền này. Các quyền này được quy định tại Điều 9 Nghị định 13/2023/NĐ-CP và Điều 4 Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, bao gồm:

Doanh nghiệp sử dụng mạng xã hội để quảng cáo cần tuân thủ những quy định gì về theo dõi hành vi và sự đồng ý?

Doanh nghiệp phải có sự đồng ý rõ ràng từ người dùng trước khi thu thập dữ liệu để quảng cáo nhắm mục tiêu, cung cấp cơ chế từ chối dễ dàng, và minh bạch về việc sử dụng các công nghệ theo dõi như cookies hay pixel.

Bảo vệ dữ liệu cá nhân trong kinh doanh dịch vụ quảng cáo và tiếp thị là một trong những lĩnh vực được pháp luật Việt Nam quản lý chặt chẽ nhất. Điều 21 Nghị định 13/2023/NĐ-CP và Điều 28 Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân đặt ra các yêu cầu cụ thể mà các nhà quảng cáo và nền tảng phải tuân thủ.

Việc sử dụng cookies và các công nghệ theo dõi khác cần được thực hiện ra sao cho đúng luật?

Doanh nghiệp phải thông báo rõ ràng về việc sử dụng cookies ngay khi người dùng truy cập website, giải thích mục đích của từng loại cookie, và phải có sự đồng ý của người dùng trước khi kích hoạt các cookie không thiết yếu (như cookie quảng cáo, phân tích).

Điều 28.8 của Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân quy định rằng việc thu thập dữ liệu cá nhân thông qua theo dõi website hoặc ứng dụng chỉ được thực hiện khi có sự đồng ý của chủ thể dữ liệu. Điều này có nghĩa là:

• Cơ chế đồng ý (Consent Banner): Các website và ứng dụng phải hiển thị một biểu ngữ thông báo (cookie banner) ngay lần đầu người dùng truy cập. Biểu ngữ này phải cho phép người dùng lựa chọn “Chấp nhận tất cả”, “Từ chối tất cả”, hoặc “Tùy chỉnh” các loại cookie sẽ được sử dụng.
• Phân loại Cookies: Doanh nghiệp cần phân loại rõ ràng các cookie đang sử dụng: cookie thiết yếu (cần cho website hoạt động), cookie hiệu suất, cookie chức năng, và cookie quảng cáo/nhắm mục tiêu.
• Sự đồng ý rõ ràng: Việc người dùng tiếp tục lướt web không được coi là sự đồng ý. Họ phải thực hiện một hành động rõ ràng như nhấp vào nút “Chấp nhận”.

Làm thế nào để xây dựng cơ chế cho người dùng từ chối quảng cáo nhắm mục tiêu?

Doanh nghiệp phải cung cấp một phương thức đơn giản và luôn có sẵn để người dùng có thể yêu cầu ngừng nhận thông tin quảng cáo, ví dụ như một liên kết hủy đăng ký trong email hoặc một tùy chọn trong cài đặt tài khoản.

Điều 28.5 của Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân khẳng định quyền của chủ thể dữ liệu trong việc yêu cầu ngừng nhận thông tin từ dịch vụ quảng cáo. Để thực thi điều này, DPO.VN khuyến nghị doanh nghiệp triển khai các giải pháp sau:

• Trung tâm quản lý quyền riêng tư: Xây dựng một trang hoặc một khu vực riêng trong cài đặt tài khoản của người dùng, nơi họ có thể dễ dàng quản lý các tùy chọn quảng cáo.
• Liên kết hủy đăng ký rõ ràng: Mọi email tiếp thị phải có một liên kết “Hủy đăng ký” hoặc “Unsubscribe” rõ ràng, dễ nhìn thấy ở cuối thư.
• Thực hiện yêu cầu ngay lập tức: Khi người dùng yêu cầu ngừng quảng cáo, hệ thống phải được thiết lập để thực hiện yêu cầu này một cách tự động và nhanh chóng, không gây thêm phiền hà cho người dùng.

Doanh nghiệp cần làm gì để quản lý rủi ro và xử lý khi có vi phạm dữ liệu cá nhân trên nền tảng mạng xã hội?

Doanh nghiệp phải xây dựng kế hoạch ứng phó sự cố, bao gồm các bước phát hiện, ngăn chặn, đánh giá tác động, và thực hiện nghĩa vụ thông báo cho cơ quan chức năng và chủ thể dữ liệu trong vòng 72 giờ.

Vi phạm dữ liệu trên mạng xã hội có thể lan truyền với tốc độ chóng mặt và gây ra hậu quả khôn lường. Việc chuẩn bị sẵn sàng một kế hoạch ứng phó là yếu tố sống còn. Điều 23 của cả Nghị định 13/2023/NĐ-CP và Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân đều quy định rõ nghĩa vụ thông báo khi xảy ra vi phạm.

Quy trình thông báo vi phạm dữ liệu theo Mẫu số 03a/03b được thực hiện như thế nào?

Khi phát hiện vi phạm, doanh nghiệp phải điền đầy đủ thông tin vào Mẫu số 03a (dành cho tổ chức) và gửi đến Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05) – Bộ Công an trong vòng 72 giờ.

Quy trình thông báo là một nghĩa vụ pháp lý bắt buộc và cần được thực hiện khẩn trương. DPO.VN hướng dẫn các bước cơ bản sau:

1. Phát hiện và xác nhận vi phạm: Ngay khi có dấu hiệu vi phạm, đội ngũ an ninh mạng hoặc bộ phận được chỉ định phải nhanh chóng điều tra để xác nhận tính chất và quy mô của sự cố.
2. Lập thông báo theo mẫu: Doanh nghiệp (Bên Kiểm soát hoặc Bên Kiểm soát và xử lý dữ liệu) tải và điền đầy đủ thông tin vào Mẫu số 03a (ban hành kèm Nghị định 13/2023/NĐ-CP). Các thông tin chính bao gồm:
   • Mô tả tính chất của vi phạm (thời gian, địa điểm, hành vi).
   • Loại và số lượng dữ liệu cá nhân bị ảnh hưởng.
   • Thông tin liên lạc của nhân sự phụ trách bảo vệ dữ liệu.
   • Mô tả hậu quả, thiệt hại có thể xảy ra.
   • Mô tả các biện pháp đã hoặc sẽ được đưa ra để giải quyết và giảm thiểu tác hại.
3. Gửi thông báo trong 72 giờ: Nộp hồ sơ thông báo tới Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05) – Bộ Công an qua các kênh trực tuyến, trực tiếp hoặc bưu chính. Nếu nộp sau 72 giờ, phải có lý do giải trình.
4. Phối hợp xử lý: Doanh nghiệp phải lập biên bản xác nhận vi phạm và phối hợp chặt chẽ với A05 để điều tra, xử lý hành vi vi phạm.

Việc tuân thủ các quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân trong các hoạt động trên mạng xã hội không chỉ là một nghĩa vụ pháp lý mà còn là một chiến lược kinh doanh thông minh. Bằng cách tôn trọng quyền riêng tư của người dùng, doanh nghiệp không chỉ giảm thiểu rủi ro bị xử phạt mà còn xây dựng được một tài sản vô giá: đó là niềm tin và sự trung thành của khách hàng trong thế giới số.

Các Câu Hỏi Thường Gặp Về Bảo Vệ Dữ Liệu Cá Nhân Trên Mạng Xã Hội

Tài liệu tham khảo

• Nghị định 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân.
• Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân số 91/2025/QH15.
• Cổng thông tin quốc gia về bảo vệ dữ liệu cá nhân.
• IBM. (2023). Cost of a Data Breach Report 2023.
• European Commission. General Data Protection Regulation (GDPR).